یادگيری و انگيزش-ارشد

درس یادگیری و انگیزش یکی از دروس تخصصی در رشته روانشناسی تربیتی و مقطع کارشناسی ارشد است. این رشته تحصیلی ازجمله شاخه‌های رشته روانشناسی است که با مبحث آموزش و تعلیم آمیخته‌شده است و اصلی‌ترین و مرکزی‌ترین هدف آن بهبود کیفیت آموزش و فنون تعلیم است. این رشته به بررسی موضوعاتی همچون یادگیری، رشد، نحوه سنجش و ارزیابی، آموزش و اساسی‌ترین بسترهای تربیت (مانند مراکز آموزشی، خانواده، دوستان و همسالان) از جنبه روان‌شناختی می‌پردازد.

رشته روانشناسی تربیت همواره به تحولات در زمینه آموزش و فرهنگ حساس است و با بهره‌گیری از نظریه‌های موجود و با ارائه نظریه‌های جدید به تحلیل این تحولات می‌پردازد. در این میان، درس یادگیری و انگیزش به‌صورت نظری به مقایسه و نقد نظریه‌های این زمینه پرداخته و مهارت به‌کارگیری آن‌ها را به دانشجویان منتقل می‌کند. اهمیت درس یادگیری و انگیزش به‌اندازه 2 واحد درسی است و هیچ واحد عملی‌ برای آن در نظر گرفته نمی‌شود.

اهداف رشته و درس

رشته روانشناسی تربیتی بر ویژگی‌های یادگیرندگان و ایجاد تصویر و درک درستی از این ویژگی‌های شناختی، رفتاری، انگیزشی و اجتماعی به مربیان تمرکز دارد. درنهایت، کارشناسان و متخصصان این رشته توانایی تحلیل و نقد کاربرد روانشناسی تربیتی در مسائل آموزشی، استفاده از روش‌های مناسب سنجش و ارزیابی فراگیران، حل مسائل آموزشی و تربیتی در ابعاد مختلف، انتقال دانش خود و پژوهش در مسائل موجود را پیدا می‌کنند.

اهداف اصلی این رشته را می‌توان دانش‌افزایی، توانمندسازی و تعلیم کارشناسان و متخصصان شایسته، مهارت‌آموزی و ایجاد بینش در دانشجویان این رشته دانست. تمام این آموزش‌ها با یک هدف واحد یعنی ارتقاء کیفیت تعلیم و تربیت و پاسخگویی به نیازهای جامعه به‌صورت هماهنگ با شاخص‌های بومی و فرهنگی ارائه می‌شوند.

لازم به ذکر است که کارشناسان رشته‌های روانشناسی و تمام زیرشاخه‌های مشاوره جزو دانشجویان مرتبط به شمار می‌آیند و قادر به شرکت در کنکور ارشد روانشناسی تربیتی هستند. دانشجویان غیر مرتبط مانند متقاضیانی از رشته‌های شیمی، فیزیک، ریاضی، زبان فارسی و اخلاق برای شرکت در این آزمون باید نمرات قابل‌قبولی در دروس پیش‌نیاز کسب کرده باشند.

فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد رشته روانشناسی علاوه بر مشارکت در حل مسائل تربیتی مانند یادگیری، آموزش، انگیزش و… و پژوهش پیرامون این موضوعات می‌توانند به‌صورت معلم، مشاور مدارس، مربی، مشاور پیش‌دبستانی و مهدکودک، پرسنل سرای سالمندان و هر نوع شغل دیگری که مرتبط با آموزش و تعلیم هستند مشغول به کار شوند.

آن‌ها همچنین قادر به تأسیس خانه سالمندان، مرکز مشاوره و روان‌درمانی یا مهدکودک هستند که برای این امر نیاز به دریافت مجوز از سازمان مربوطه است. البته با ادامه تحصیل می‌توانند جایگاه خود را نیز ارتفاء دهند و به‌عنوان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی مشغول به خدمات‌رسانی شوند.

درس یادگیری و انگیزش را می‌توان یکی از مهم‌ترین دروس و واحدهای تخصصی این رشته به شمار آورد که با روش یاددهی- یادگیری مشارکتی اهداف زیر را دنبال می‌کند.

• تسلط بر رویکردهای مختلف در یادگیری و انگیزش
• توانایی مقایسه و نقد نظریه‌های انگیزش و یادگیری
• به‌کارگیری نظریه‌های یادگیری و انگیزش عمل

سرفصل‌های درس یادگیری و انگیزش

درس یادگیری و انگیزش فاقد پیش‌نیاز است و در جهت هدف تحصیلی خود به یادگیری مباحث زیر می‌پردازد.

• خود کارآمدی
• الگوهای خود نظم دهی
• نظریه‌های شناختی (نظر و عمل)
• رویکرد شناختی-اجتماعی (نظر و عمل)
• رویکرد پردازش اطلاعات (نظریه و عمل)
• اهمیت و نقش نظریه‌های یادگیری و انگیزش در آموزش
• فرآیندهای عالی شناختی (شامل توجه شناختی، حافظه و فراشناخت)
• نظریه‌های شناختی و کاربردهای آن در عمل (شامل نظریه انتظار-ارزش، نظریه‌های خود و انگیزش، نظریه تحقق هدف، ارتقاء خودمختاری در مدرسه، باورها در انگیزش)
• تأثیرات محیطی و اجتماعی بر انگیزش (شامل مباحث خانواده و انگیزش، همسالان و انگیزش، جو مدرسه، انتظار معلم و پیشگویی کام بخش)
• معرفی مداخله‌های انگیزشی مؤثر در محیط‌های آموزشی از قبیل بازآموزی اسنادی، آموزش مهارت‌های شناختی و فراشناختی

دانشجویان در این 2 واحد درسی باید با مشاهده موقعیت‌های آموزشی/تربیتی در محیط مدرسه و کلاس درس، عوامل مؤثر بر انگیزش یادگیرندگان را شناسایی و با استفاده از نظریه‌های مختلف انگیزش آن را تحلیل نمایند. همچنین با مطالعه رفتار یادگیرنده در یک موقعیت آموزشی و تربیتی، نتایج عملکرد او را بر اساس یکی از نظریه‌های انگیزش تحلیل و با به‌کارگیری روش‌های پیشنهادی در نظریه مربوط، تأثیر آن را در بهبود یا ارتقاء عملکرد ارزیابی کرده و گزارش نمایند.