نظارت و راهنمايی آموزشی

معرفی درس نظارت و راهنمایی آموزشی

آموزش را می‌توان رکن اساسی پیشرفت یک جامعه دانست. مدیران موسسات آموزشی، استادان و معلمان کسانی هستند که بار آموزشی جامعه را به دوش می‌کشند و وظیفه مهم آموزش نسل‌های آینده را بر عهده دارند؛ اما بخش مهم دیگری از نظام آموزشی یک کشور، بخش نظارت و راهنمایی آموزشی است. این بخش وظیفه دارد که بر عملکرد بخش‌های دیگر نظارت کند و در صورت نیاز، راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد. درس نظارت و راهنمایی آموزشی نیز با هدف تربیت راهنمایان آموزشی، در سیستم آموزشی کشور قرار گرفته است. در ادامه به بررسی درس نظارت و راهنمایی آموزشی و ضرورت پرورش راهنمایان آموزشی می‌پردازیم.

تعریف مفهوم نظارت و راهنمایی آموزشی

نظارت و راهنمای آموزشی از آن دست وظایف مهمی است که می‌تواند در موسسات آموزشی در بهبود روند آموزش و اصلاح ایرادات، نقش مهمی ایفا کند. نظارت و راهنمایی آموزشی از دو بخش مجزا تشکیل شده است: نظارت و راهنمایی. نظارت، سنجش عملکرد و اصلاح آن با هدف دستیابی سازمان به اهداف تعیین‌شده، تعریف می‌شود. از طرفی، راهنمایی عبارت است از مجموعه تلاش‌هایی که برای بهتر انجام دادن وظایف صورت می‌گیرند.
یکی از مواردی که بر لزوم نظارت و راهنمایی آموزشی در مراکز آموزشی ازجمله مدرسه‎ ها تاکید می‌کند، مسئله تغییر است. هر جامعه‌ای در طول زمان به دلایل مختلفی مانند پیشرفت تکنولوژی دچار دگرگونی‌هایی می شود. این تغییرات ایجاب می‌کنند که نظام آموزشی جامعه نیز دگرگون شود. وجود بخشی در نظام آموزشی کشور که از بیرون به همه چیز نگاه می‌کند و وظیفه نظارت و راهنمایی را بر عهده دارد، می‌تواند در تاکید بر تغییرات لازم و اجرای آن‌ها نقش مهمی ایفا کند.

ناظر و راهنمای آموزشی کیست و چه وظایفی دارد؟

فردی که در یک موسسه آموزشی مانند مدرسه، وظیفه طراحی، اجرا و آزمون برنامه‌های نظارت و راهنمایی آموزشی را بر عهده دارد، راهنمای آموزشی نامیده می‎شود. ممکن است تصور شود که راهنمای آموزشی، برای انجام وظایف خود می‌تواند کمی سلیقه‌ای عمل کند و اصول ثابتی بر کار او حکم‌فرما نیست؛ اما این موضوع کاملا خلاف واقع است، زیرا قواعد و قوانین تعریف‌شده‌ای وجود دارد که راهنمای آموزشی باید کاملا بر اساس آن‌ها وظایف خود را انجام دهد.
راهنمای آموزشی باید در ارتباط مستقیم با سایر عوامل آموزشی موسسه باشد. برای مثال در یک مدرسه، راهنمای آموزشی باید با معلمان، مدیر مدرسه و سایر افراد مرتبط با آموزش در ارتباط باشد. راهنمای آموزشی یک مدرسه باید نسبت به روند آموزش، شرایط حاکم بر کلاس‌ها، برنامه‌های فوق‌العاده آموزشی و سایر موارد این‌چنینی آگاهی کامل داشته باشد.

درس نظارت و راهنمایی آموزشی چه سرفصل‎هایی را شامل می‎شود؟

در این قسمت، سرفصل‎های مهم درس نظارت و راهنمایی آموزشی را نام می‌بریم. توجه داشته باشید که جزوه درس نظارت و راهنمایی آموزشی باید تمام این سرفصل‌ها را شامل شود. به‌علاوه، می‌دانیم که در هر آزمونی، برخی از بخش‌ها و سرفصل‌ها بیشتر موردتوجه قرار می‌گیرند، اما بااین‌حال بهتر است که نمونه سوالات درس نظارت و راهنمایی آموزشی به شکلی باشند که بتوانند میزان تسلط دانشجو را در تمام سرفصل‌های ذیل، مورد آزمون قرار دهند. سرفصل‌های درس نظارت و راهنمایی آموزشی عبارت‌اند از:

• مفاهیم نظارت و راهنمایی آموزشی
• حیطه و نوع عملکرد نظارت و راهنمایی آموزشی
• مسئولان نظارت و راهنمایی آموزشی، نقش‌ها، پست‌ها و مقام‌های سازمانی
• وظایف راهنمای آموزشی
• اصول و روش های نظارت و راهنمایی آموزشی
• فنون مشاهده
• مؤلفه های اصلی نظارت و راهنمایی آموزشی و آینده آموزش و پرورش
• برنامه ریزی و ارزیابی

در کشورمان در زمینه نگارش یا حتی تالیف کتب مرتبط با مفهوم نظارت و راهنمایی آموزشی تلاش زیادی نشده است. به همین جهت، نظام آموزشی کشور در این مورد با کاستی‌هایی مواجه است. بااین‌حال، کتاب‌هایی نیز در این رابطه چاپ شده‌اند. به‌علاوه، کتاب‌های معتبر نویسندگان خارجی نیز به فارسی ترجمه شده‌اند.