مبانی سازمان و مدیریت (تئوری مدیریت)

مبانی سازمان و مدیریت یکی از درس‌های پایه همه رشته‌های مدیریت است. در این درس به اصول اولیه و حتی مفاهیم ابتدایی، وظایف، رفتارهای سازمانی، فرهنگ سازمانی و ویژگی‌های سازمان ساختار یافته اشاره می‌شود.

خلاصه درس مبانی سازمان و مدیریت

در این درس در ابتدا به معرفی و انواع سازمان، محیط، تقسیم‌بندی مدیران، مهارت‌های مورد نیاز مدیران، نظریه‌های مبتنی بر مدیریت، تصمیم‌گیری، انواع مسائل موجود در سازمان‌ها و تصمیم‌گیری اشاره شده است. سازمان در حقیقت مجموعه‌ای است که از چند نفر تشکیل شود. همه سازمان‌ها از چارچوب مشترکی چون هدف، برنامه، مدیریت و منابع انسانی و مالی پیروی می‌کنند. هر سازمانی برای آنکه به هدف نهایی خود برسد نیاز به مدیرانی دارد که فرآیند برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و همچنین نظارت بر کار سایر اعضا و از منابع قابل دسترس به بهترین شیوه استفاده نماید. در ابتدای امر مدیریت باید انواع سازمان‌ها و محیط را بشناسد.

سازمان‌ها عبارتند از انتفاعی و غیر انتفاعی، سازمان‌های تولیدی و خدماتی، سازمان‌های دولتی و غیر دولتی. انواع محیط‌های سازمانی شامل دو بخش محیط داخلی و محیط خارجی هستند. محیط داخلی شامل ارزش‌ها، عواطف و در نظر گرفتن منافع کارکنان و سهامداران و محیط خارجی نیز شامل مواد اولیه، نقدینگی، انرژی و منابع انسانی. مدیران نیز به دو دسته مدیران عمومی و مدیران تخصصی تقسیم می‌شوند. مدیریت نیاز به مهارت‌های ادراکی، انسانی و فنی دارد. مهارت‌های ادراکی یعنی فرد از قوه تحلیل و تشخیص به هنگام رو به رو شدن با مشکلات برخوردار است. مهارت‌های انسانی نیز شامل درک سایر افراد و هدایت درست آن‌ها. مهارت‌های فنی نیز شامل توانایی‌ها و دانش فرد در انجام‌ کارهای تخصصی است.

نکات مهم درس مبانی سازمان و مدیریت

از نکات مهم درس مبانی سازمان و مدیریت می‌توان به ارتباط مستقیم سازمان و مدیریت، معرفی مکتب‌های کلاسیک و نظریه‌های جدید سازمان و مدیریت، بیان اهمیت و چگونگی برنامه‌ریزی سازمان دهی شده، مشخص نمودن هدف و استراتژی و خط مشی‌ها، سازمان و آثار محیط بر نحوه مدیریت، تصمیم‌گیری و مهمتر از همه مدیریت بحران، مدیریت منایع انسانی، رفتار سازمانی، خلاقیت و نوآوری اشاره کرد. از دیگر نکات مهم اشاره شده در این درس آشنایی با وظایف مدیر است.

وظایف مدیر عبارتند از برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت، نظارت و خلاقیت. مدیریت در سه سطح تقسیم می‌شود. مدیران عملیاتی، مدیران میانی و مدیران سطح عالی. مدیران عملیاتی مستقیم در امور عملیاتی نظارت دارند. مدیران میانی افرادی هستند که برنامه‌‌های راهبردی تدوین و به مدیران عالی هر بخش ارائه می‌کنند. مدیران سطح عالی به کسانی گفته می‌شود که با گروه‌ها و برنامه‌های گسترده‌ای رو به رو هستند.