سنجش و اندازه گيری

در حالی که امروزه نظام آموزشی در حال توسعه و پیشرفت است، سنجش و اندازه گیری بخش جدایی ناپذیر از این نظام است. اگر بخواهیم تعریفی از اندازه گیری داشته باشیم، اندازه گیری صفات و ویژگی های اشیا و افراد را مشخص میکند و آن را در قالب اعداد ارائه می دهد. برای اندازه گیری، روشهای مخلتفی وجود دارد؛ مثلا برای اندازه گیری اشیا از متر و یا ترازو استفاده می شود و یا برای اندازه گیری صفات افراد از روشهایی مثل آزمون بهره میبرند.

البته توجه به این نکته بسیار اهمیت دارد که سنجش مفهوم جامع تری از اندازه گیری را در بر می‌گیرد، اندازه گیری با کمیت سر وکار دارد ولی سنجش علاوه بر کمیت با کیفیت هم سر و کار دارد. برای مثال در سنجش از روشهای مختلفی همچون آزمون، تکلیف درسی، امتحان شفاهی و غیره برای جمع آوری اطلاعات استفاده می شود.

سر فصل های درس سنجش و اندازه گیری

اندازه گیری، آزمون، سنجش

در این مبحث، سنجش و اندازه گیری در نظام آموزشی مورد بررسی قرار می گیرد. کتاب آموزشی مبحث درسی سنجش و اندازه گیری یک سری اهداف کلی و یک سری اهداف جزئی را دنبال میکند. هدف کلی این درس آشنایی با روشهای اندازه گیری و سنجش در پیشرفت تحصیلی و هدف های جزئی آن آشنایی با معنای آزمون و انواع آن، آشنایی با قوانین تهیه آزمون ها و غیره است. در قسمت دیگری از این کتاب مفاهیم بنیادی سنجش و اندازه گیری بررسی می شود، مساله مهم در سیستم آموزشی این است که باید مشخص شود که آزمون خود با هدف سنجش مورد استفاده قرار می گیرد و مسایل زیر را دنبال می کند:

• مقیاس‌های اندازه‌گیری
• دسته‌بندی انواع آزمون
• دسته‌بندی ارزشیابی‌های آموزشی
• جایگاه ارزشیابی در آموزش و پرورش و مراحل آن
• تهیه طرح ارزشیابی پیشرفت تحصیلی
• انواع پرسش و ضوابط نگارش هر نوع
• طراحی امتحان و ضوابط و  اصول نوشتن انواع پرسش‌هاي امتحاني
• روش‌های سنجش فرآیندها و فرآورده‌های یادگیری غیر شناختی
• اجراي امتحان
• تجزيه و تحليل امتحان
• روایی و پایایی امتحان
• هنجارها و نیمرخ‌ها
• استفاده از روش‌های آماری برای تحلیل نمرات آزمون
• ارزشیابی معلم

ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

آزمون پیشرفت تحصیلی برای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزها است. نکته مهم در این سنجش این است که این ارزشیایی ناظر بر تصمیم گیری برای نتیجه فعالیت و تلاش دانش آموز ها و معلم ها است.

انواع ارزشیابی ها در آموزش و پرورش عبارتند از:

• ارزشیابی ملاکی و ارزشیابی هنجاری: ارزشیابی ملاکی از قبل تعیین میشود و طبق آن عملکرد و پیشرفت دانش آموزها بررسی می شود.
  • ارزشیابی هنجاری یا هنجار مرجع: در این ارزشیابی بر خلاف ارزشیابی ملاکی هیچ ارزشیابی از قبل مشخص نمیشود بلکه فقط فعالیت و پیشرفت دانش آموزها با یکدیگر مقایسه می شود.
• ارزشیابی تکوینی، تشخیصی و تراکمی
  • ارزشیابی تکوینی: این ارزشیابی برای اطلاع از نمره ی دانش آموز ها برای یافتن نقاط قوت و ضعف آنها است.
  • ارزشیابی تشخیصی: این ارزشیابی که بسیار شبیه نوع تکوینی است برای مشخص کردن ضعف های یک دانش آموز در یک درس بکار می رود.
  • ارزشیابی تراکمی: این ارزشیابی ناظر بر تمامی آنچه یک دانش آموز در طول یک دوره یاد گرفته است می باشد که هدفش نمره دادن به آنها و بررسی تاثیر کار معلم و برنامه درسی بر روی پیشرفت دانش آموزها می باشد.

تهیه آزمون

در تهیه آزمون ها در بحث سنجش موارد دیگری مانند تقسیم آن ها به دو دسته عینی و ذهنی اهمیت می یابد. آزمون‌های عینی آزمونهایی هستند که هم سوال و هم جواب در اختیار دانش آموز قرار میگرد و او تصمیمی درباره آنها می گیرد مانند: صحیح و غلط و چند گزینه ای ها. آزمون ذهنی به آزمونهایی گفته میشود که فقط سوالها در اختیار آزمون شونده قرار میگیرد و او با دانش و اطلاعات خود به جواب می رسد، همانند آزمونهای تشریحی، که آزمونهای تشریحی خود دو دسته گسترده پاسخ و محدود پاسخ است.

اجرا، نمره گذاری و تحلیل آزمونها

محبث دیگر اجرای سنجش است که در نظام آموزشی شامل نمره گذاری و تحلیل آزمونها است که در این مبحث طریقه تصحیح پاسخ ها و روش های نمره گذاری را مورد بررسی قرار می دهد.

درس سنجش و اندازه گیری برای چه کسانی مفید است؟

این درس برای کسانی که میخواهند درسیستم آموزشی فعالیت کنند بسیار مفید است. درس سنجش و اندازه گیری برای پیشرفت و پیدا کردن روشهای جدید و مفید در نظام اموزشی بکار می رود چرا که نه تنها ویژگی دانش آموزها را تشخص میدهد بلکه نقاط ضعت و قوت کار آموزها را پیدا میکند واز آن برای رشد و موفیقت دانش آموزها بهره می برد و روشهای جدید ارائه میدهد. همچنین روشهای که دچار نقص هستند را اصلاح میکند.